Organize teverruk işleminin hükmü nedir?

Organize teverruk işleminin hükmü nedir?

Organize teverruk işlemi caiz değildir. Böyle bir işleme ancak klasik teverrukun uygulanmasını mümkün kılan düzenlemeler yapılana ya da alternatif meşru yöntemler geliştirilene kadar sadece fon kullandırma sonucu oluşup ödeme güçlüğü çekilen borçları yapılandırma ve katılım bankasının likidite ihtiyacını giderme amacıyla müracaat edilebilir. Katılım bankasının bu ihtiyacını öncelikle katılım bankalarınca sunulan diğer ürünler (katılma hesabı açma, sukuk vb.) yoluyla karşılaması esastır. Bu mümkün olmadığında teverruk yöntemine başvurulacaksa bu işlemin öncelikle bir başka katılım bankasıyla yapılması tercih edilmelidir.Günümüzde yapılan organize teverruk işlemleri, klasik teverrukta aranan şartları ihtiva etmediği için caiz değildir. Zira burada söz konusu olan işlem seti, yapılan muamelenin yasaklanan îne satışı olması sonucunu doğurmaktadır. Hatta bazı uygulamalarda ortada gerçek anlamda satım akdi bulunmadığı için bu işlem faizli kredi niteliğine bürünmektedir. Böyle bir işleme ancak fıkhen meşru yöntemler bulunana ve bu yönde bir düzenleme yapılana kadar iki sebeple ve belli sınırlar dahilinde müsamaha gösterilebilir. Bu sebeplerden biri, ödenme güçlüğü çekilen borçların yeniden yapılandırılması, diğeri ise katılım bankasının likidite sorunu yaşamasıdır. “Zaruretler memnu (yasaklanan) olan şeyleri mubah kılar.” ilkesi, aslen caiz olmayan bir işlemin böyle zaruri durumlarda yapılabileceğine izin vermektedir. Ancak aslen caiz olmayan bu tür işlemlerin yine “Zaruretler kendi miktarlarınca takdir olunur.” kuralı gereği zaruret sınırı ile kayıtlandırılması ve bu sınırın aşılmaması gerekir. Bu iki alanda zarureten yapılmasına müsaade edilebilecek teverruk işlemi oranına getirilecek sınır, söz konusu bankanın şartları ve reel ekonomik durum göz önüne alınarak ilgili kamu otoritesi tarafından belirlenebilir. Likidite ihtiyacı olan katılım bankası, bu ihtiyacını öncelikle katılım bankalarınca sunulan katılma hesabı açma, sukuk vb. diğer ürünlerle karşılama yoluna gitmelidir. Teverruk işlemine ancak bu ürünlerin yeterli olmaması halinde başvurulabilir.

10.01.2025
Din İşleri Yüksek Kurulu
Kaynak:
Din İşleri Yüksek Kurulu