Kazancında Haram Olan Bir Kimsenin İkramını Kabul Edilir mi, Hediyesini Alınır mı?

Kazancında Haram Olan Bir Kimsenin İkramını Kabul Edilir mi, Hediyesini Alınır mı? 

Haram yollardan mal kazanan kimselerin verdiği hediyeler alınabilir mi? Evine misafir olarak gidilince ikram ettiği yiyecek, içecek yenilebilir mi? 

1. Müslüman memleketinde bize bir şey ikram eden veya hediye veren Müslüman bir şahsın bu verdiği şeyin helalden mi haramdan mı olduğunu araştırmakla yükümlü değiliz. Zira muamelede bulunduğumuz her bir şahsın kazancını araştırma yoluna gidecek olsak altından kalkamayacağımız bir yükün altına girmiş oluruz. Üstelik biz, Müslümanlar hakkında hüsnü zanla muamele etmekle yükümlüyüz.

2. Bir kimsenin kazancının haramdan olduğunu biliyorsak bu şahsın kazancının bütünüyle haramdan gelip gelmediğine bakılır. Kazancının bütünü haramdan olan bir kimsenin ikram ettiği bir yiyeceği yemek, verdiği hediyeyi almak haram olur. Bütün kazancı kumar, içki satımı, faiz, hırsızlık, gasp vb. yollarla elde edilmiş bir şahıs buna örnektir. 

3. Bir kimsenin bütün kazancı haramdan oluşmuyor da kazancı içinde helal ve haram bulunuyorsa şuna bakılır: 

a) Bize ikram ve hediye ettiği bu yiyecek veya hediyenin bizzat haramdan olduğunu biliyorsak onu almak haram olur. Mesela bir kimsenin içki sattığını ve bundan kazanç elde ettiğini gözümüzle gördüğümüzde bu içki satımından elde ettiği parayı bize hediye ya da ikram olarak vermesini kabul edemeyiz. 

Hz. Ebubekir’in (r.a.) kölesi bir gün kendisine bir yiyecek ikram etti. Hz. Ebubekir yedikten sonra kölesi ona “ben bu malı nereden kazandım biliyor musun?” dedi. Hz. Ebubekir “nereden kazandın?” diye sordu. Kölesi “cahiliye döneminde birinin falına bakmış, hile yaparak kendisine uyduruktan bir şeyler söylemiştim. Bugün o adamı gördüm ve bana bu falın parasını verdi” dedi. Bunun üzerine Hz. Ebubekir elini ağzına sokarak bütün yediklerini kustu.

b) Bize ikram ve hediye ettiği bu malın bizzat haramdan olduğunu bilmiyorsak şuna bakarız: 

ba) Kişinin kazancının çoğunluğu haramdan oluşuyorsa ikram ve hediyeyi kabul etmek caiz olmaz. 

bb) Kazancının çoğunluğu helalden oluşuyorsa hediye ve ikram kabul edilebilir. Bununla birlikte “sana şüphe vereni bırak, şüphelendirmeyeni al” hadisi ve ihtiyat prensibi gereğince şüpheli şeylerden, haram işlerle uğraşanlardan uzak durmak vera'a en uygun davranıştır. 

bc) Kazancının azının mı çoğunun mu haram olduğunu bilmiyorsak ikram ve hediyeyi kabul etmek caiz olmakla birlikte uzak durmak ihtiyata daha uygundur.

18.04.2025
Prof. Dr. Soner Duman
Kaynak:
Prof. Dr. Soner Duman