Hepsiburada gibi bazı alışveriş siteleri aylık belli bir ücret karşılığında premium üyelikler veriyor. O premium üyelik ile yapılacak tüm alışverişlerde kargo ücreti bedava oluyor. Bazı ürünlerde ekstra indirimler veriliyor. Bazen de alışveriş yapınca Bonus paralar veriliyor. Sadece ücretsiz kargo ve ekstra indirimlerden faydalanmak için bu premium üyelikten faydalanmak caiz midir? Bazı hocalarımız alınacak ücretsiz kargo hizmetinin sayısı belli olmadığı için caiz olmadığını belirtti. Bazı hocalarımız ise bu tür akitlerin icare akdi olduğunu ve bu şekildeki bir belirsizliğin çok sıkıntı oluşturmayacağını belirttiler. O yüzden soruma net bir cevap alamadım yardımcı olursanız memnun olurum
Hepsiburada vb. e-pazaryeri şeklinde kurulan alışveriş platformları, kullanıcılarına belirli bir bedel karşılığı aylık veya yıllık olarak “Premium üyelik” adı altında özel bir üyelik imkanı sunmakta ve Premium üyelerine alışverişlerde belli avantajlar sağlamaktadırlar. Bu avantajlar arasında Hepsiburada’dan yapılan alışverişlerde kargonun ücretsiz olması, belli ürünlerde fiyatta indirim ve alışveriş yaptıkça Hepsipara kazanma gibi seçenekler bulunmaktadır. İşlemin meşruiyeti noktasında söz konusu seçeneklerin ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekmektedir.
Hepsiburada gibi alışveriş platformlarının, Premium üyelerine yapacakları alışverişlerde ücretsiz kargo imkanı sunması, üye müşteri ve kargo firması ilişkisi açısından bakıldığında icare akdi çerçevesinde değerlendirilebilir. Bu kapsamda kişi, Premium üyelik satın almakla esasında kargo hizmetini de belli süreliğine satın almış olmaktadır. Bu işlemde başta ödenen ücret ve hizmetten yararlanma süresi bellidir. Net olmayan husus ise kişinin Premium üyelik süresi boyunca yapacağı alışverişlerin sayısı ve buna bağlı olarak da söz konusu hizmetten elde edeceği menfaatin miktarıdır. İslam akit teorisinde kira akdinin doğası gereği ortaya çıkan bu belirsizliğin, kira süresinin belirlenmesi yoluyla giderilebileceği kabul edilmiştir. Dolayısıyla örneğin bir evin bir yıl süreyle kiralanması halinde kiracı bu süre içerisinde evin menfaatine malik kabul edilir ve evde hiç oturmasa bile ücreti ödemekle yükümlü olur. Bu noktada önemli olan husus, evin boşaltılıp kiracının kullanımına sunulmuş olmasıdır. Akit kurulduktan sonra kiracının evi ne kadar kullanacağı, İslam muamelat hukukunda akdin sıhhatine etki edecek bir bilinmezlik olarak görülmemiştir.
Aynı hükmün, hizmet kiralamasında da (icare-i âdemide de) geçerli olduğunu söylemek mümkündür. İslam hukukunda belirlenen süre boyunca sadece kiralayanın hizmetini görmek üzere kiralanmış işçiye “ecir-i has” denir. Ecir-i has söz konusu süre içinde işyerinde bulunup hizmete hazır olduğu takdirde fiilen hiçbir iş yapmamış olsa dahi ücrete hak kazanır. Hepsiburada’nın sunduğu Premium üyeliklerde de üye olan kişi, ilgili platformdan yapacağı alışverişlerdeki kargo hizmetini belli süreliğine satın almış sayılmaktadır. Bu işlemde belirleyici unsurun süre olması sebebiyle anlaşmalı kargo firmasının Premium üye açısından ecir-i has benzeri bir konumda olduğunu söylemek mümkündür. Dolayısıyla söz konusu işlemde Premium üyenin belirli bir süre için kargo hizmetinden faydalanması kira (icare) sözleşmesi kapsamında olup caizdir. Bu noktada, yapılacak alışveriş sayısının ve dolayısıyla yararlanılacak hizmet miktarının belli olmaması sözleşmenin geçerliliğine etki etmemektedir.
Premium üyelerin ücretsiz kargo imkanlarından yararlandırılması, ilgili alışveriş platformu ve müşteri ilişkisi açısından bakıldığında ise İslam hukukundaki cuale sözleşmesi ile benzerlik arz etmektedir. Zira bu işlemde ücretsiz kargo hizmeti, ilgili platform tarafından vaad edilen bir ödül mahiyetindedir ve Premium üyelerin bu hizmetten yararlanması, İslam hukukunda kazanılmış bir hak olarak görülür. Dolayısıyla alışveriş platformu – müşteri ilişkisi açısından bakıldığında da işlemin caiz olduğu anlaşılmaktadır.
Premium üyeliklerde müşterilere sunulan bir diğer avantaj, üyelerin belli ürünleri satın almaları halinde ekstra indirimlerden faydalanmalarıdır. Bu durum, İslam akit teorisi açısından iki farklı fiyat teklifi olarak değerlendirilebilir. Bu işlemde ilgili platform, kendisinden alışveriş yapacak kişilerin Premium üye olup olmama kriterini dikkate alarak her iki gruba iki farklı fiyat teklifi sunmuş olmaktadır. İslam muamelat hukukunda akitlerde aldatma, hile, belirsizlik (garar) ve zorlama gibi tarafların hür iradeleri ile işlem yapmalarını engelleyecek unsurlar bulunmadığı sürece farklı müşterilere farklı fiyat tekliflerinin yapılması ilke olarak geçerli ve caiz kabul edilmiştir. Dolayısıyla Hepsiburada’nın Premium üyelerine sunmuş olduğu indirimler, belirli ürünler için belli şartları taşıyan kişilere (Premium üyelere) yöneltilmiş farklı fiyat teklifleri kabilinden olup söz konusu indirim avantajlarından yararlanmak caizdir.
Hepsiburada’nın sunduğu Premium üyelikte kişinin alışveriş yaptıkça yahut alışverişlerinden bağımsız olarak dijital cüzdanına Hepsipara, bonus para gibi isimler altında sanal paralar yüklenmesi de sistemin sunduğu bir diğer avantajdır. Söz konusu uygulamada temelde müşterinin Premium üyelik satın alması ile birlikte elde edeceği maddi bir kazanım mevcuttur. Premium üyelik satın alan müşterinin ilgili platformdan alışveriş yapması şartına bağlı olarak ödül para gönderilmesi, İslam hukukun açısından cuale sözleşmesi kapsamında değerlendirilebilir. Zira bu işlemde ilgili platformun, üye olmak ve alışveriş yapmak suretiyle belli şartları haiz hale gelen müşterilere yönelik bir ödül (cuale) vaadi bulunmakta olup reklamlar vasıtasıyla söz konusu ödül duyurulmaktadır. Premium üyelik satın alan müşteriler de vaad ilanındaki şartları taşıdıkları için ödül paraları almaya hak kazanmaktadırlar. Netice itibariyle temelde bir ödül ya da mükafat mantığına dayalı olarak yürütülen söz konusu işlemde, Premium üyelik satın alma mukabilinde (Hepsipara vb. adlar altında) bonus paralar kazanmak ve bunları alışverişlerde kullanmak helal ve caizdir. Bu noktada Premium üyelikte alışveriş şartına bağlanmaksızın, üye olmakla doğrudan kazanılan ödül paraları da yine cuale sözleşmesi kapsamında mütalaa etmek mümkündür. Dolayısıyla bu paraların alışverişlerde kullanımı da caizdir. Zira talep edilen Premium üyelik ücretinin cüz’i ve sembolik bir bedel olması, uygulamanın temelde bir pazarlama taktiği olduğunu göstermesi açısından önemlidir.
18.11.2025