Elden Türk Lirası olarak borç para veriyorum. Tahsil ederken ekleme yapmak caiz mi?

İki haftalık olarak elden borç veriyorum. Ama bazen bir ya da iki ayı buluyor. Buna ekleme yapmak caiz mi? Nedir bunun yolu, çözümü? Teşekkür ederim. 

Fakihlerin çoğunluğu, altına veya gümüşe endeksli olmayan kağıt, madeni vb. itibari para borçlarının misliyle ödenmesi gerektiğini belirtmiş ve bu paraların değerindeki artma veya azalmayı dikkate almamıştır (Serahsî, el-Mebsût, 14/30; Sahnûn, el-Müdevvene, 3/52, 4/152-153; Suyûtî, el-Hâvî, 1/116, 117; İbn Kudâme, el-Mugnî, 4/244). Ancak Hanefî fakihlerinden İmam Ebû Yûsuf’a, Mâlikî âlimlerinden Rahûnî’ye ve Hanbelî mezhebinde aktarılan bir görüşe göre ise itibari paraların değerinde artma veya azalma meydana gelmesi durumunda, borcun sabit olduğu tarihteki kıymet esas alınarak ödeme yapılır (İbn Nüceym, el-Bahr, 6/219; İbn Âbidîn, Reddü’l-Muhtâr, 4/533-534; Rahûnî, Hâşiye, 5/121; Merdâvî, el-İnsâf, 5/127). Ebû Yûsuf’un bu içtihadı, Hanefî mezhebinde tercih edilen görüş haline gelmiştir (İbn Nüceym, el-Bahr, 6/219; İbn Âbidîn, Reddü’l-Muhtâr, 4/533-534). Borca konu olan itibari paralarda bir değer kaybı meydana gelmesi durumunda borcun sabit olduğu tarihteki değerin esas alınması hakkaniyete daha uygundur. Söz konusu değerin belirlenmesinde öncelikle tarafların karşılıklı rıza ile anlaşmaları tavsiye edilir. Bunun yanında yetkili kurumlarca açıklanan enflasyon oranları da dikkate alınabilir (Din İşleri Yüksek Kurulu).

Türk lirası üzerinden yapılan ve gerek vadeli satışlar gerekse karz(borç) akdinden doğan borç ilişkilerinde her iki tarafın zarara uğramaması için belirlenecek en iyi kriter kanaatimizce enflasyon oranıdır. Enflasyon hesaplamasının geriye dönük yapılması ve bu hesaplamanın yapılması için gereken matematiksel işlemlerin karmaşık olması, enflasyon oranının uygulanmasını zorlaştırmaktadır. Fakat bu hesaplamayı kolaylaştırmak adına TCMB tarafından geliştirilen enflasyon hesaplayıcısı kullanılabilir. Bu uygulama, ay, yıl ve Türk lirası tutarlarının girilerek geçmişteki bir bedelin bugün kaç Türk lirasına tekabül ettiğini göstermektedir. Uygulama, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) hesapladığı tüketici fiyat endeksine (TÜFE) göre hesaplamalarını yapmaktadır. Bu hesaplayıcı vadeli satışlar ve karz akitlerindeki parasal bedellerin bugünkü değerini hesaplamada rahatlıkla kullanılabilir.

Buna göre, 14 günlük verilen borç için bu oranın hesaplanması zordur. Ama 1 ay ve 2 aylık vadeli borçlarda enflasyon hesaplayıcısını kullanabilirsiniz. https://herkesicin.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/ekonomi/hie/icerik/enflasyon+hesaplayici

 

 

01.08.2025
Doç. Dr. Salih ÜLEV
Kaynak:
Doç. Dr. Salih ÜLEV